Bệnh hoang tưởng lo lắng là một dạng bệnh tâm thần nghiêm trọng. Bệnh nhân không thể phân biệt được rõ ràng đâu là sự thật, đâu là những gì mà họ tưởng tượng ra.
Bệnh hoang tưởng là gì?
Bệnh hoang tưởng (rối loạn hoang tưởng) có biểu hiện đặc trưng là thường xuyên gặp ảo giác. Theo cách suy nghĩ của người bệnh, nhiều chuyện không có thật nhưng họ lại cho là hoàn toàn đúng. Sự sai lệch này của bệnh nhân nặng nề đến mức bạn không thể giải thích bằng lý lẽ hay chứng minh bằng chứng cứ được.
Người bệnh tưởng tượng ra những tình huống có thật nhưng khó xảy ra. Ví dụ: Bị đầu độc, bị theo dõi, được thần tượng yêu thầm,… Ngoài ra, số khác gặp tình trạng ảo tưởng kỳ quái khi bệnh nhân không ngừng tưởng tượng về những việc không thể xảy ra như: Ảo giác biến hình, lo sợ bị người ngoài hành tinh bắt cóc,…
Trong khi đó, hoạt động giao tiếp xã hội và sinh hoạt hằng ngày của người bệnh hoang tưởng lo lắng gần như không có gì khác biệt so với người bình thường. Trong một số trường hợp, những ảo tưởng diễn ra thường xuyên khiến bệnh nhân có xu hướng tự thu mình vào thế giới riêng.
Bệnh rối loạn hoang tưởng thường xảy ra ở giai đoạn giữa và cuối đời. Trong đó, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với nam giới.
Các dạng bệnh hoang tưởng
- Bệnh vĩ cuồng
- Rối loạn hoang tưởng ghen tuông
- Hội chứng hoang tưởng người khác yêu mình
- Hoang tưởng bị hại,…
Nguyên nhân gây ra bệnh hoang tưởng
Nguyên nhân chính vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, các nhà tâm thần học đang xem xét một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:
- Mắc một số chứng bệnh: Bệnh tâm thần phân liệt, rối loạn hoang tưởng, rối loạn lưỡng cực, rối loạn nhân cách, chấn thương não,…
- Mất ngủ, căng thẳng, stress, sử dụng chất kích thích,…
- Di truyền: Nhiều nghiên cứu cho thấy chứng rối loạn hoang tưởng xảy ra phổ biến hơn ở những gia đình có người bị rối loạn ảo giác hoặc tâm thần phân liệt. Do đó, các chuyên gia tin rằng chứng hoang tưởng có thể do di truyền.
- Yếu tố sinh học: Các nguyên gia đang nghiên cứu nguyên lý mà rối loạn hoang tưởng xảy ra. Theo đó, vùng não bất thường kiểm soát suy nghĩ và nhận thức có thể liên kết với các triệu chứng hoang tưởng.
- Môi trường và tâm lý: Nhiều bằng chứng cho thấy sự căng thẳng kéo dài có thể kích hoạt những vấn đề về sức khỏe tinh thần. Bên cạnh đó, tình trạng lạm dụng rượu, bia, chất kích thích,… cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh. Ngoài ra, những người có xu hướng bị cô lập như người câm điếc, người nhập cư,… có xu hướng bị rối loạn hoang tưởng cao hơn.
Ngoài ra, các nguyên nhân khác như làm tăng kích hoạt hệ miễn dịch (do viêm hoặc bệnh tự miễn), có cha đã lớn tuổi, mắc một số biến chứng khi sinh (suy dinh dưỡng, tiếp xúc với chất độc hoặc virus tác động tới sự phát triển của não bộ), dùng thuốc hướng thần trong độ tuổi thiếu niên và thanh thiếu niên.
Những biểu hiện của bệnh hoang tưởng
- Căng thẳng hoặc lo lắng liên tục liên quan đến niềm tin của họ về người khác.
- Không tin tưởng vào người khác.
- Cảm thấy không tin tưởng hoặc hiểu lầm.
- Cảm thấy là nạn nhân hoặc bị ngược đãi khi không có mối đe dọa.
- Sự cách ly khỏi xã hội.
- Suy nghĩ cường điệu quá mức về năng lực, khả năng của bản thân.
- Ghen tuông một cách vô cớ.
- Có những suy nghĩ kỳ quái như: Điều khiển vũ trụ, nội tạng cơ thể bị biến dạng,…
Những người mắc chứng hoang tưởng có thể cảm thấy rằng những người khác đang âm mưu chống lại họ. Họ không tin tưởng vào thế giới xung quanh. Không thể duy trì mối quan hệ bình thường với mọi người. Chính những suy nghĩ lập dị đã khiến người bệnh dần bị tách rời khỏi xã hội.
Những ảnh hưởng xấu của bệnh
Bệnh hoang tưởng có thể dẫn đến những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho người bệnh và những người xung quanh. Cụ thể:
- Hoang tưởng khiến bệnh nhân luôn lo ngại, nghi kỵ những người xung quanh, làm rạn nứt các mối quan hệ xã hội, tăng nguy cơ tan vỡ hạnh phúc gia đình
- Bệnh nhân bị hoang tưởng gặp nhiều hạn chế, khó khăn trong công việc do không thể làm việc nhóm
- Người bị hoang tưởng thường dễ nóng nảy, giận dữ và có thể tấn công người khác. Thậm chí, trong một số trường hợp xấu, bệnh nhân hoang tưởng có thể giết người
- Bệnh hoang tưởng khi tiến triển nặng có thể khiến người bệnh có suy nghĩ tiêu cực, thậm chí tự sát.
Điều trị bệnh hoang tưởng
Rối loạn hoang tưởng là bệnh lý mãn tính. Người bệnh thường không thừa nhận bản thân mắc bệnh nên từ chối các phương pháp hỗ trợ. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, đúng cách thì có thể giúp làm giảm đáng kể các triệu chứng của bệnh, thậm chí giúp bệnh nhân phục hồi hoàn toàn. Do đó, người bệnh nên nhìn nhận hoang tưởng là một căn bệnh cần chữa trị, không nên giấu bệnh và từ chối điều trị.
Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và có thể bao gồm thuốc và liệu pháp tâm lý.
Tâm lý trị liệu
Với các vấn đề về thần kinh, liệu pháp tâm lý được các bác sĩ ưu tiên lựa chọn. Phương pháp này tiếp cận được tình trạng của người bệnh, có hiệu quả cao và lâu dài. Tâm lý trị liệu có thể kết hợp với sử dụng thuốc để giúp người bệnh đối phó với tình trạng căng thẳng liên quan tới ảo tưởng. Tuy nhiên, rối loạn hoang tưởng là bệnh khó điều trị bởi bệnh nhân thường kém hiểu biết và không nhận thức là bản thân mình mắc bệnh.
Các liệu pháp tâm lý thường được áp dụng trong điều trị hoang tưởng lo lắng gồm:
- Liệu pháp tâm lý cá nhân: Giúp người bệnh tự nhìn nhận, điều chỉnh những suy nghĩ đang bị bóp méo
- Liệu pháp hành vi nhận thức: Giúp người bệnh học cách nhận biết, thay đổi cách suy nghĩ và hành vi dẫn đến ảo giác.
Bên cạnh đó, cần thực hiện trị liệu gia đình để giúp người thân có thể hỗ trợ bệnh nhân hoang tưởng điều trị bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, với những bệnh nhân có triệu chứng nghiêm trọng hoặc có nguy cơ tự làm tổn thương mình và người khác thì cần nhập viện điều trị cho tới khi tình trạng sức khỏe tâm thần ổn định hơn.
Điều trị bằng thuốc
Nhiều nghiên cứu cho thấy gần 50% số bệnh nhân rối loạn hoang tưởng có sự cải thiện sau khi dùng thuốc. Một số loại thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh hoang tưởng lo lắng là nhóm thuốc chống loạn thần gồm:
- Thuốc chống loạn thần thông thường: Còn được gọi là thuốc an thần, dùng điều trị rối loạn tâm thần từ những năm 1950. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn các thụ thể dopamine trong não bộ (dopamine là 1 chất dẫn truyền thần kinh liên quan tới sự phát triển các ảo tưởng)
- Thuốc chống loạn thần không điển hình: Là những loại thuốc mới, giúp điều trị các triệu chứng của bệnh hoang tưởng và có ít tác dụng phụ hơn so với loại thuốc kể trên. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn các thụ thể dopamine và serotonin trong não
- Các loại thuốc khác: Bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng thuốc an thần và thuốc chống trầm cảm để điều trị triệu chứng lo âu nếu chúng xảy ra cùng lúc với rối loạn hoang tưởng. Nếu bệnh nhân bị lo lắng, khó ngủ thì có thể sử dụng thuốc an thần.
Các biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh
- Tích cực phối hợp với kế hoạch điều trị của bác sĩ
- Chú ý tới các dấu hiệu cảnh báo tình trạng hoang tưởng để kịp thời điều trị
- Hoạt động thể chất và tập thể dục nhiều hơn để giảm căng thẳng, lo âu và trầm cảm. Các hình thức tập luyện như đi bộ, chạy bộ, bơi,… là lựa chọn tốt cho bệnh nhân
- Tránh xa thuốc lá, rượu và chất kích thích để giảm triệu chứng lo lắng, trầm cảm, tránh gây tương tác thuốc
- Ngủ đủ giấc, ăn uống điều độ và khoa học, tránh căng thẳng ở nơi làm việc
- Cởi mở và trung thực với bác sĩ, dùng thuốc đúng theo chỉ định, không được ngừng thuốc nếu chưa được bác sĩ đồng ý, giữ tâm lý lạc quan, thoải mái,… để được hỗ trợ điều trị bệnh tốt hơn.
Để lại bình luận