Hưng cảm: Nguyên nhân và cách điều trị

Hưng cảm gây nên trạng thái hưng phấn của cơ thể ít được quan tâm. Hưng cảm xảy ra ngắn nhưng gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, kèm theo đó có các dấu hiệu rối loạn thực thể như stress, mất ngủ, thèm ăn, sụt cân…

Hưng cảm là bệnh gì?

Hưng cảm là hội chứng đặc trưng bởi tình trạng hưng phấn của cơ thể, biểu hiện rõ như cảm xúc hưng phấn, khí sắc tăng, hoạt động tăng, tư duy hưng phấn kèm các dấu hiệu rối loạn thực thể như mất ngủ, thèm ăn, gia tăng khả năng hoạt động tình dục, sụt cân… ảnh hưởng tới cuộc sống.

Ngoài trầm cảm, hưng cảm là trạng thái thường xuyên xuất hiện ở những người bị rối loạn lưỡng cực. Tuy nhiên, giai đoạn hưng cảm hay hỗn hợp thường rất ngắn, trong khi đó giai đoạn trầm cảm có thể kéo dài rất lâu.

Theo Phân loại thống kê quốc tế về các bệnh tật và vấn đề sức khỏe liên quan (ICD), hưng cảm được chia thành 3 mức độ:

• Hưng cảm nhẹ
• Hưng cảm vừa
• Hưng cảm nặng

Hiện nay, bệnh hưng cảm chưa tìm ra được nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, tình trạng rối loạn cảm xúc này có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố xã hội như căng thẳng và nghiện bia rượu. Ngoài ra, cũng có thể do dùng sai thuốc đặc trị hoặc đổi liều thuốc mà chưa được sự cho phép của bác sĩ.

Nguyên nhân gây ra hưng cảm

Hưng cảm là 1 giai đoạn thuộc rối loạn lưỡng cực. Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa rõ ràng. Nếu trong gia đình từng có người mắc chứng này, các thế hệ sau cũng có khả năng mắc phải. Theo ý kiến chuyên gia, rối loạn lưỡng cực xuất hiện có thể do mất cân bằng hormone bên trong não.

Tình trạng này có thể bắt gặp ở bất kỳ ai. Một số yếu tố gia tăng tỷ lệ mắc chứng này có thể kể đến như:

• Mất ngủ, thiếu ngủ trong thời gian dài.
• Nghiện ma túy, nghiện rượu, bia
• Bị ngộ độc thuốc, đặc biệt là các chất kích thích như cocaine và methamphetamine (meth miệng)
• Bị tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là thuốc kháng viêm steroid và thuốc chống trầm cảm SSRI
• Mắc một số bệnh ác tính cũng có thể xuất hiện các hành vi hưng cảm.

Những biểu hiện của bệnh

Cơn hưng cảm có đặc điểm là khởi phát nhanh và đột ngột, có thể vài giờ hoặc vài ngày thậm chi có những trường hợp ghi nhận đến vài tuần. Một giai đoạn của hội chứng hưng cảm thường được biểu hiện với những thay đổi hưng phấn về khí sắc, tư duy, hoạt động và một số các rối loạn cơ thể.

Một người đang trong trạng thái hưng cảm thì sẽ có những triệu chứng nổi bật sau:

• Có mức năng lượng cao nên hoạt bát hơn, nhưng tính khí cũng thay đổi thất thường.
• Giảm nhu cầu ngủ hay thậm chỉ chỉ ngủ vài ba giờ mỗi ngày.
• Tư duy hưng phấn dẫn đến nhiều suy nghĩ và ý tưởng đến dồn dập.
• Khoe khoang, nói to, nói nhiều và nói nhanh.
• Hưng phấn đi cùng với bồn chồn và dễ bị phân tâm dẫn đến không thể thực hiện hoàn chỉnh ý tưởng của mình.
• Mất kiểm soát đối với ham muốn tình dục, ăn uống, mua sắm đồ dùng và nhiều hoạt động rủi ro khác.

Những triệu chứng nặng hơn của bệnh có liên quan đến việc tách rời thực tế, chẳng hạn như:

• Thấy ảo giác (cảm giác sai về thị giác) hoặc ảo thanh (cảm giác sai về thính giác)
• Hoang tưởng, phi thực tế trong suy nghĩ (có thể hoang tưởng tự cao cho rằng mình là người có quyền năng, địa vị, thậm chí là thần thánh).

Những người mắc hưng cảm có thể không tự nhận ra những thay đổi của mình và có xu hướng không tin vào những lời góp ý của người khác. Trong một số trường hợp, một người trải qua giai đoạn hưng cảm có thể không nhận thức được vấn đề. Vì vậy, điều trị có thể làm giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị chứng hưng cảm

Biện pháp tư vấn luôn là ưu tiên hàng đầu để điều trị các bệnh tâm lý. Người có hội chứng hưng cảm cần được nhanh chóng làm dịu bớt cơn hưng cảm bằng cách tiếp xúc, nói chuyện một cách nhẹ nhàng, khéo léo, tế nhị; tránh những lời nói có thể làm kích thích tăng thêm trạng thái hưng cảm.

Trong trường hợp nặng, người bệnh phải được điều trị, chăm sóc tại các bệnh viện chuyên khoa tâm thần. Để điều trị, bác sĩ có thể kê toa kết hợp liệu pháp tâm lý cũng như dùng thuốc. Thuốc có thể bao gồm thuốc ổn định tâm trạng và thuốc chống loạn thần. Người bệnh cần phải thử nhiều loại thuốc trước khi tìm ra được phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Ngoài ra cần phải áp dụng các biện pháp cải thiện hứng cảm khác như:

• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dưỡng chất
• Vận động cơ thể mỗi ngày một cách hợp lý để giải tỏa năng lượng
• Hãy hạn chế caffeine, không sử dụng các chất kích thích bất hợp pháp
• Tránh các tình huống căng thẳng về cảm xúc, dễ kích động
• Tránh thức khuya vì không ngủ đủ giấc có thể kích hoạt các triệu chứng hưng cảm
• Có thể ghi chép nhật ký mỗi ngày để kiểm soát hành vi khi hưng cảm.

Để chữa dứt hưng cảm, bệnh nhân và người nhà cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để tìm giải pháp tốt nhất. Không nên chần chừ hay tự ý dùng thuốc để tránh những rủi ro xấu cho sức khỏe và những người xung quanh.