Loạn thần: Nguyên nhân và cách điều trị

Loạn thần là rối loạn thần kinh khiến người bệnh không thể tự kiểm soát được những suy nghĩ, hành vi của mình. Đây là căn bệnh cực kỳ nguy hiểm cần được điều trị đúng phác đồ và người bệnh phải nhận được sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt.

Loạn thần là bệnh gì?

Loạn thần thuộc vào nhóm bệnh lý rối loạn thần kinh nghiệm trọng, là tình trạng mà người bệnh không thể tự kiểm soát suy nghĩ của mình, không tự phán đoán hay suy nghĩ được việc mà bản thân đã và sẽ làm. Người bệnh cũng sẽ không thể tự suy xét và điều khiển cảm xúc của bản thân như những người bình thường được.

Do nhiều trường hợp hoặc nguyên nhân, bệnh loạn thần được phần loại ra các loại như sau:

• Tâm thần phân liệt: Người bệnh sẽ có những thay đổi trong hành vi và thường xuyên ảo tưởng, hoang tưởng, triệu chứng bệnh kéo dài trên 6 tháng và làm ảnh hưởng lớn đến công việc, học tập và các mối quan hệ của người bệnh.
• Rối loạn phân liệt cảm xúc: Ở dạng này, người bệnh cũng sẽ có những triệu chứng giống như tâm thần phân liệt và có thêm các biểu hiện rối loạn thần kinh, lưỡng cực, khí sắc trầm trọng.
• Rối loạn dạng phân liệt: Cũng giống như triệu chứng tâm thần phân liệt nhưng triệu chứng bệnh sẽ xuất hiện ngắn hơn.
• Rối loạn loạn thần ngắn: Người bệnh sẽ có các hành vi loạn thần trong thời gian ngắn, nguyên nhân là do gặp phải stress, áp lực tâm lý, đối với dạng này, thời gian bị bệnh ngắn và hồi phục nhanh.
• Rối loạn hoang tưởng: Đây là dạng bệnh nặng, người bệnh bị rối loạn thần kinh và sẽ không thể phân biệt được giữa thực tế và hoang tưởng.
• Rối loạn loạn thần chia sẻ: Bị hoang tưởng và tin tưởng vào những điều mà người thân, người bạn bị hoang tưởng chia sẻ.
• Rối loạn loạn thần do sử dụng chất kích thích
• Rối loạn loạn thần thứ phát sau các bệnh khác: Người bệnh mắc rối loạn thần kinh do một bệnh lý não gây ra như chấn thương đầu hoặc khối u não.
• Hoang tưởng paraphrenia: Đây là dạng bệnh loạn thần ở người già.

Nguyên nhân gây bệnh loạn thần

Bệnh loạn thần vẫn chưa được xác định nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, các yếu tố sau đây sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.

• Di truyền: Trong một số nghiên cứu chuyên khoa thì di truyền là một trong các yếu tố có khả năng làm gia tăng nguy cơ mắc phải các chứng bệnh loạn thần. Nếu trong gia đình có người thân từng mắc phải các chứng bệnh này thì khả năng con cái sinh ra mắc bệnh sẽ cao hơn so với bình thường.
• Các thay đổi trong não bộ: Sự thay đổi diễn ra trong cấu trúc của bộ não và một số chất hóa học đã được tìm thấy đối với những bệnh nhân bị loạn thần.
• Hormone: Bệnh loạn thần sẽ thường xuất hiện đối với những phụ nữ sau khi sinh. Tình trạng này hiện vẫn chưa xác định được nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết rằng, sự thay đổi nồng độ hormone và các rối loạn về giấc ngủ cũng có thể là lý do cho bệnh lý này.

Bệnh loạn thần có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, cả nam và nữ. Tuy nhiên, các triệu chứng sẽ hình thành ở cuối độ tuổi vị thành niên, chủ yếu là từ 20 đến 30 tuổi.

Những biểu hiện của bệnh loạn thần

Biểu hiện của người bệnh loạn thần sẽ bị rối loạn thần kinh dẫn đến những biểu hiện chính là ảo tưởng và hoang tưởng, có những suy nghĩ và hành vi không sát thực tế.

Hoang tưởng

Hoang tưởng là một niềm tin sai lệch, mâu thuẫn đối với thực thế nhưng được bệnh nhân duy trì và tin tưởng tuyệt đối. Hoang tưởng có thể biểu hiện ở nhiều chủ đề khác nhau như:

• Hoang tưởng tự cao: Người bệnh sẽ có một niềm tin cực lớn vào những khả năng đặc biệt của bản thân, họ tin rằng mình có tài năng vượt trội hơn những người khác, không ai có thể so sánh với họ.
• Hoang tưởng liên hệ: Những đối tượng mắc phải chứng hoang tưởng liên hệ đều cảm thấy rằng tất cả mọi việc xảy ra xung quanh đều có mối liên quan đến họ. Khi đang đi trên đường, họ có thể nghĩ rằng có người theo dõi và bám đuôi họ nhưng trong thực tế hoàn toàn không có ai đi phía sau họ. Hoặc đơn thuần là một tin nhắn gửi đến họ cũng sẽ nghĩ rằng ai đó đang muốn nhắn gửi về một thông điệp bí mật nào đó.
• Hoang tưởng cơ thể: Chứng hoang tưởng này khiến cho người bệnh luôn có suy nghĩ rằng bản thân đang mắc phải một căn bệnh nguy hiểm, nghiêm trọng nào đó. Tuy nhiên khi tiến hành thăm khám, thực hiện các xét nghiệm, chẩn đoán thì cơ thể họ không có xuất hiện các bệnh lý bất thường (trừ những vấn đề về tâm thần).

Ảo tượng

Khi mắc phải chứng bệnh loạn thần, người bệnh thường xuất hiện những ảo tưởng. Đây chính là sự nhận biết về một sự vật, hiện tượng nào đó khi không có bất kì kích thích nào bên ngoài. Các ảo giác mà người bị loạn thần thường gặp là ảo xúc, ảo thị, ảo thanh.

• Ảo xúc: Tình trạng này sẽ phổ biến hơn ở những đối tượng nghiện rượu nhưng phải ngưng sử dụng. Họ sẽ luôn cảm thấy như có kiến đang bò trên da thịt hoặc cảm giác bị kim châm chích vào da nhiều lần.
• Ảo thị: Người bệnh sẽ xuất hiện các hình ảnh mờ hồ, họ có thể nói rằng mình đang nhìn thấy Phật Quan Âm hay những người thân đã mất của mình.
• Ảo thanh: Bệnh nhân có thể nghe thấy các âm thanh từ đơn giản cho đến phức tạp. Ví dụ như họ có thể nghe thấy tiếng nói của một người lạ nào đó chưa hề gặp, tiếng nói của hàng xóm cũ hoặc tiếng còi tàu mặc dù xung quanh không có bất kì ga tàu hay đường ray nào cả.

Người bệnh sẽ cảm thấy những ảo giác này rất chân thực nhưng trong thực tế chúng tại không tồn tại đối với họ.

Ngoài ra, một số dấu hiệu thường thấy khác khi mắc phải bệnh loạn thần bao gồm:

• Suy nghĩ không rõ ràng.
• Lời nói thiếu mạch lạc, lộn xộn.
• Hành động bất thường.
• Có những hành vi có thể gây nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh.
• Không thể tự vệ sinh cá nhân cho bản thân
• Không có hứng thú với mọi hoạt động.
• Gặp vấn đề trong các mối quan hệ.
• Xuất hiện thái độ dửng dưng, lạnh nhạt, không cảm xúc.
• Tâm trạng có sự thay đổi đột ngột, có thể là trầm cảm hoặc hưng phấn.

Sự nguy hiểm của bệnh loạn thần

Các triệu chứng của bệnh loạn thần nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra rất nhiều hậu quả nghiệm trọng, thậm chí có thể làm hại đến tính mạng của bản thân và những người xung quanh.

• Làm hại đến những người xung quanh: Khi người bệnh liên tục xuất hiện các ảo giác, hoang tưởng tiêu cực sẽ khiến cho họ phản ứng lại và có thể xuất hiện các hành vi, lời nói thô bạo hoặc thậm chí có thể đe dọa giết người.
• Tự làm hại bản thân hoặc tự sát: Những đối tượng bệnh loạn thần sẽ có nguy cơ tự sát hoặc thực hiện những hành vi tự làm hại bản thân cao hơn so với người bình thường. Người bệnh thường sẽ có nhiều vết bầm, vết cắt, vết bỏng trên cổ, tay, chân, đùi, ngực,…Tuy nhiên, họ lại có xu hướng muốn che đậy và giấu đi những tổn thương đó.
• Nghiện ngập: Những bệnh nhân bị loạn thần thường sẽ có nhiều khả năng lạm dụng các chất kích thích như rượu bia, ma túy,…Bởi vì khi sử dụng các chất này sẽ giúp các triệu chứng bệnh được kiểm soát tạm thời. Tuy nhiên, việc lạm dụng và sử dụng quá nhiều các chất này sẽ làm cho tình trạng loạn thần càng chuyển biến xấu đi hoặc có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn.

Điều trị bệnh loạn thần

Sau khi được chuẩn đoán bệnh, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng liệu pháp tâm lý và dùng thuốc.

Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý cũng là một biện pháp được áp dụng, bằng các kỹ thuật chuyên môn, các nhà tâm lý trị liệu sẽ giúp cho bệnh nhân thay đổi được nhận thức và hành vi của bản thân, giúp học biết cách kiểm soát suy nghĩ, cảm xúc, lời nói của mình. Đối với trị liệu tâm lý sẽ có nhiều hình thức khác nhau, bệnh nhân có thể được điều trị cá nhân, theo nhóm hoặc điều trị theo gia đình.

Phần lớn người bệnh sẽ được điều trị ngoại trú, trường hợp nặng thì cần phải nhập viện để kiểm soát tình hình và hạn chế những hành vi không kiểm soát.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc chống loạn thần chính là loại thuốc hỗ trợ điều trị chủ yếu đối với những bệnh nhân loạn thần. Tuy các loại thuốc này không thể điều trị dứt điểm các triệu chứng và nguyên nhân gây ra bệnh nhưng chúng sẽ giúp kiểm soát và cải thiện các biểu hiện của bệnh, điển hình là tình trạng hoang tưởng, ảo giác.

Các bác sĩ sau khi thăm khám và biết được tình trạng cụ thể của mỗi bệnh nhân sẽ tiến hành kê đơn thuốc phù hợp. Thông thường, bác sĩ sẽ sử dụng những loại thuốc chống loạn thần thế hệ mới bởi chúng có ít tác dụng phụ, khi sử dụng người bệnh cũng sẽ cảm thấy dễ chịu hơn so với những loại thuốc cũ. Bên cạnh đó cũng có một số loại thuốc sử dụng bằng đường tiêm và mỗi tháng chỉ cần dùng khoảng 1 đến 2 lần.

Tùy vào cơ địa của mỗi bệnh nhân mà tác dụng thuốc sẽ đến sớm hoặc muộn. Thông thường khoảng sau vài tuần thì các triệu chứng của bệnh sẽ được kiểm soát tốt hơn. Để giúp cho tình trạng bệnh mau chóng cải thiện, bệnh nhân cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý tăng hoặc giảm liều lượng của thuốc.

Những người bị bệnh loạn thần thường rất dễ bị kích động, họ có thể thực hiện các hành vi hoặc lời nói làm tổn thương bản thân và những người xung quanh. Vì thế, trong trường hợp này, cần phải giúp cho họ bình tĩnh và trấn an họ nhanh chóng. Người thân hoặc bác sĩ sẽ dùng lời nói để trấn an và giúp cho bệnh  nhân bình tĩnh trở lại. Trong một số tình huống đặc biệt, các bác sĩ có thể sử dụng thuốc tiêm để giúp người bệnh dịu lại.

Đối với những trường hợp có nguy cơ mắc bệnh loạn thần cao thì nên hạn chế sử dụng các chất kích thích, từ bỏ thói quen uống rượu bia để giúp ngăn ngừa và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

Bệnh loạn thần nếu không được điều trị đúng phác đồ thì có khả năng làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh, về lâu dài, người bệnh sẽ không thể tự chăm sóc cho mình và dễ phát sinh thêm các bệnh khác.